Odmiany i gatunki

• birmit
• bursztyn bałtycki
• aikait – odmiana bursztynu znajdowana na Węgrzech i we Francji
• bursztyn dominikański – odmiana bursztynu znajdowana w osadach trzeciorzędowych w Dominikanie na wyspie Haiti
• bursztyn japoński – odmiana bursztynu wydobywanego w północnej części wyspy Honsiu (Japonia), nad brzegiem Oceanu Spokojnego
• bursztyn libański – odmiana bursztynu znajdowana w osadach kredowych (kreda dolna) w Libanie na Bliskim Wschodzie
• bursztyn meksykański – odmiana bursztynu znajdowana w osadach trzeciorzędowych (oligocen górny – miocen dolny) w Meksyku
• bursztyn tajmyrski
• cyberyt
• keflachit
• keuperyt
• retynit – odmiana cechująca się zawartością kwasu bursztynowego poniżej 3 %, czym różni się od sukcynitu. Wszystkie bursztyny nie będące sukcynitem są odmianami retynitu.
• rumenit – odmiana spotykana w Rumunii
• symetyt – charakteryzuje się wyraźną opalescencją), spotykany we Włoszech
• walchowit – całkowicie nieprzezroczysty, barwy beżowej; występuje na Morawach
• krancyt – odmiana spotykana w Saksonii

Klasyfikacja żywic kopalnych

Żywice kopalne określone nazwą bursztyn (w znaczeniu szerszym: jako żywica kopalna, a nie jako sukcynit) i przymiotnikiem określającym rejon ich występowania. Są to występujące na rynku wyrobów: bursztyn dominikański, bursztyn meksykański, bursztyn z Borneo, których zawartość kwasu bursztynowego waha się w granicach 0-3%. Także wiele innych żywic kopalnych o znaczeniu kolekcjonerskim i naukowym. Żywice kopalne mające nazwy własne nadane przez badacza = kreatora typu danego rodzaju żywicy, który je odkrył i po raz pierwszy opublikował ich właściwości. Są to, występujące na rynku wyrobów: birmit, rumenit, symetyt. Także wiele innych żywic kopalnych o znaczeniu kolekcjonerskim i naukowym.

Komisja Kwalifikacyjna Rzeczoznawców przedstawia Zarządowi Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników postulat wyłączenia z rekomendacji tych firm, które dokonują obrotu wyrobami z w/w skróconej klasyfikacji żywic kopalnych i imitacji.

Żywice kopalne towarzyszące bursztynowi bałtyckiemu w złożach:

1. gedano-sukcynit jest możliwy do zdefiniowania jedynie w badaniach laboratoryjnych. W obróbce nie różni się prawie wcale od sukcynitu. Wyróżniamy natomiast tak zwane żywice towarzyszące złożom sukcynitu, z których niektóre dość łatwo odróżnić od bursztynu bałtyckiego:
2. żółty, przezroczysty gedanit o typowej białej powierzchni zwietrzenia
3. niezmiernie rzadki, czarny stantienit dający bardzo dobry poler (czarny bursztyn pojawiający się na rynku jest uzyskiwany, albo w procesie prasowania, albo zmiany barwy w autoklawie; mylony z gagatem)
4. inne czarne żywice „miękkie” i „twarde”, występujące w nieco większej ilości w złożu Bitterfeldzie, różniące się od stantienitu twardością
5. glessyt, w różnych odmianach kolorystycznych, daje się dobrze polerować, liczniej występujący w nagromadzeniach bursztynu na Łużycach i w złożu bitterfeldzkim
6. zygburgit naturalny polistyren, znany również z terenu Niemiec, barwy brudnobiałej

Komisja Kwalifikacyjna Rzeczoznawców zaleca poinformowanie producentów wyrobów bursztynowych o naukowym znaczeniu okazów żywic towarzyszących i celowości ich kolekcjonowania. Do obrotu gospodarczego mogą być dopuszczone wyroby z gadano-sukcynitu.

Powyższa Klasyfikacja żywic kopalnych uchwalona została przez Komisję Kwalifikacyjną Rzeczoznawców Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników na posiedzeniu w dniu 9 maja 2005 roku.

Kolory bursztynu

Naturalny, nie zwietrzały bursztyn jest barwy jasnożółtej lub miodowo-żółtej. Taka była prawdopodobnie świeża żywica. Ciemniejsze tony, aż do koloru mocnej herbaty, powstały później jako rezultat utlenienia bursztynu wystawionego na działanie tlenu w powietrzu. Im dłuższe to działanie, tym kolor ciemniejszy. Ponieważ powierzchnia bryłki ma największy kontakt z tlenem, ona to właśnie ciemnieje najszybciej. Stąd często bryłka bursztynu jest jasna w środku, a z zewnątrz pokryta ciemną "korą", szorstką, spękaną i kruchą, a w wyniku tzw. witryfikacji, czyli częściowej krystalizacji spowodowanej światłem i utratą wody. Oba te procesy, utlenianie i witryfikacja postępuje dość szybko: biżuteria z XIX wieku często jest już ciemnobrązowa. Bursztynowe przedmioty sztuki rzymskiej są obecnie częściowo już zwietrzałe i utraciły swe kontury. Neolityczne paciorki, wydobyte z ziemi i pozbawione jej ochrony, są dziś najczęściej kruche, popękane i nieprzejrzyste - a wszak przed tysiącami lat zostały zauważone i zebrane ze względu na ich piękno. jest nieprzejrzysty wtedy, gdy w jego wnętrzu występują miliony drobniutkich pęcherzyków gazu. Najprawdopodobniej są one pozostałością po wodzie, która kiedyś stanowiła integralną część niektórych porcji wypływającej żywicy. Woda potem stopniowo wyparowała tworząc pęcherzyki, które zostały uwięzione w bursztynie na stałe. W półprzejrzystym bursztynie (odmiana z chmurką) pęcherzyki te mają średnicę 0,02 mm i jest ich około 600 na 1mm2 oszlifowanej powierzchni. W białym bursztynie piankowym (kościaku) pęcherzyki są najdrobniejsze - 0,004-0,0008 mm średnicy i jest ich najwięcej - 900 000 na 1 mm2.Oliwkowozielony kolor jest spowodowany cząstkami organicznymi, które utkwiły w żywicy, oraz reakcjami ich częściowego rozkładu. Kolor ten jest dość często spotykany. Za to kolor niebieskawy jest bardzo rzadki. Schlee, niemiecki geolog i światowy autorytet w sprawach bursztynu, twierdzi, że niebieski odcień powstaje, gdy przez cienką warstewkę mlecznobiałego bursztynu przeświecają jakieś ciemne cząstki, np. drobiny pirytu (siarczku żelaza FeS2), który dostał się w postaci roztworu w spękania bursztynu spoczywającego na dnie morza i tam z czasem wykrystalizował. Bywa, że piryt tworzy w bursztynie wzór w postaci czarnej siateczki. Dużo rzadziej zdarzają się okrągłe, spore kulki pirytowe, które wyglądają zupełnie jak śrut.

02.05.2015 Albert Czajka